İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SORUNU NASIL ÇÖZÜLECEK?

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SORUNU NASIL ÇÖZÜLECEK?

Uzun süredir bu yazıya başlamak istemiştim kısmet bu güneymiş. Tarih 20.06.2012’yi  gösterirken hepimizin umutla beklediği artık eski Türkiye değil yeni Türkiye olacak, çalışan kesimin iş sağlığı ve güvenliği kapsamına alınacağını artık “Ruhen ve bedenen iyi olma hali” olarak düşündüğümüz iş sağlı ve güvenliği kanunu yani 6331’i duymaya başladık. Yeni bir heyecanla herkesin, uzman olacağım çalışanların sesi olacağım, onların çalışma koşullarını düzenleyeceğim ve hakkını arayacağım düşüncesiyle mühendis, mimar, teknik öğretmenler v.s. bütün arkadaşlarımız akın akın eğitim kurumlarına gittiği hatta altı ay sonrasına kayıt hakkı verdikleri günleri biliyoruz.

Bir “uzmanlık” hayalimiz vardı. Anne uzman olacağım. Çalışanın himayecisi olacağım, artık kötü ortamlarda çalışmalarına müsaade etmeyeceğim. Düşünün artık çalışanlar baret takacak, elleri deforme olmasın diye eldiven giyecek, çelik burunlu ayakkabı giyecek…

Bugüne geldiğimizde koca bir “HİÇ” ile karşılaşıyoruz. İlkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın 2014 yılı rehberlik yılı olacak ceza kesilmeyecek dendi. Sonrasında 2015 yılı için altı ay ceza yok denecek ve 2015 yılını da böylelikle kapanacak. Yeni kabine, yeni isimler bence bu iş 2016 yılına kadar yatar. Yani işin kısacası 6331 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu sadece söylemden öteye gidemeyecek ve işler daha da kötüleşecek.

NEDEN Mİ?

Bu işin ana sorumlusu ve yetkilisi olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı uzmanlarına sahip çıkamadı. Kanuna sahip çıkamadı. Çalışana sahip çıkamadı. Uzmanın görevi “REHBERLİK” dendi bir iş kazasında ilk savcılığa çıkarılan ve cezaevi yolu görünen uzman oldu. Azarlanan uzman oldu. Kapıdan içeri dahi alınmayan uzman oldu. Pazarlamacı uzman oldu.  Kafalar tam anlamıyla karışık, hani amiyane tabirle kafa bir milyon oldu. Her gün bir yönetmelik değişikliği.  Bir ayda iki defa maden yönetmeliği değişti. Ne tarafından tutarsan elinde kalan 6331.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı kendi uzman kadrosuna değer vermediği sürece ve her önüne gelene hadi sen de gel uzman ol derse bu iş daha çok su götürür. NE BÜYÜK HAYALLERLE uzman olduk. Bir yığın para verdik. Her şeyden önemlisi zaman verdik. Sonuç ise koca bir “HİÇ”. Her gün bir yerlerde deneyimli pazarlamacı uzman aranıyor iş ilanlarını görmeye başladık.  Uzman uzmanlığını yapacak profesyonel pazarlama işinin yapan hatta bu işin okulunu okuyan arkadaşlar varken uzmana bu muamelenin reva görülmesi hiçte insani değil ve etikte değil.  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 22, 50, 60 TL’e kesilen faturalara kayıtsız kalsın, sonrasında uzmanlardan performans beklesin. Bir iş kazası yaşandığında da uzmanlar gözaltına alınsın. Buradan büyük yargıya sesleniyorum, lütfen uzmanı sorgularken OSGB firmasının kestiği faturayı da isteyin. Sonra vicdanınıza danışarak ceza verin şayet uzman hak ediyorsa.  

İSG profesyonellerinden gerçek anlamda bir performans, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önüne geçilmek isteniyorsa, İSG profesyonelleri görevlerini ifa ederken, tümü ile bağımsız olmalıdır. İşyerlerinin iş güvenliği hizmeti aldığı İş Güvenliği Uzmanları’nın işveren ile ekonomik bağları koparılmalıdır. Türkiye’de İSG Profesyonelleri maaşını doğrudan işverenden alması, buradaki en büyük sorunu teşkil etmektedir. Maaşını işverenden alan İSG profesyonelinden , “İşverene karşı dur ve onun hatalarını engelle” demesini beklemek gerçekçi bir yaklaşım değildir.  Buna bir de devletin işyeri denetiminde, hata bulması halinde iş güvenliği uzmanının belgesini askıya alması ya da iptaline kadar gitmesi de eklendiğinde, durumum vahametini anlayabiliriz. “Bu ruh hali ile uzmanı bir dakikalığına hayal edin.”

Çalışanların baskı ve stres altında karar vermeye zorlandığı bir sistem, yalan imparatorluğu kurulmasına hizmet eder. Bu sorunun çözümü aslında basittir. İş güvenliği uzmanlarının maaşının, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlenecek bir havuzdan ödenmesi, sıkıntıları ortadan kaldıracaktır.

Bir diğer sorun ise, işverenlerin yasal zorunluluklarını anlatan uygulama kitapçıklarının eksikliğidir. Ayrıca yasalara destek niteliğinde kitapçıklar yayımlanmalıdır.

İş güvenliği ve sağlığı alanında bütünleşme ve eşgüdümün sağlanması, elbette tek başına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın işi değildir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile beraber İmar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sanayi Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı da bu konuda sorumluluk sahibidir. Türkiye’de ameliyathanelerde dezenfektan olarak hâlâ kanserojen nitelikler taşıyan formalin maddesinin kullanılıyor olması, başlı başına büyük bir zafiyet göstergesidir. İş güvenliği ve sağlığı meselesiyle ilgili bakanlıklar, dünyadaki uygulamaları referans alarak sistemlerini revize etmelidir. Hassas sektörlerde faaliyet gösterecek firmaların standartları çok yukarılara taşınmalıdır.

Eğitim sistemine ‘Güvenli Yaşam Entegrasyonu’ mutlaka sağlanmalıdır. Türkiye’ye özgü bir yaşam güvenliği kültürü oluşturulmalı ve bu kültürün topluma yayılması doğrultusunda İSG profesyonellerinin oluşturduğu STK’ların da bulunduğu Sivil Toplum Kuruluşları ile işbirliğine gidilmelidir.

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, iyi niyetli ve insani yönü ağır basan bir yasa olmasına rağmen, eksik bir girişimdir. Yanlış algılanmış ve ticari rant haline getirilmiştir. Önerilerimiz dikkate alınır ve hayata geçirilir,  iyi niyetle yürütülürse, insan odaklı gerçekçi bir sistem kurulabilir. Aksi halde iş kazaları ve bunlara bağlı ölümlerin önüne geçmek mümkün olmayacaktır. Sadece görüntüde müstakil bir İş Sağlığı ev Güvenliği Yasamızın olduğu bilinecektir.

M. Zeki CAN

İGUDER Başkanı